Een greep uit de ervaringen met F-Act Training & Coaching.
We vroegen Christine Terwiel (Chris Teksten) om eens een rondje interviews te doen bij onze klanten.


André Mutter,
directeur van de Omgevingsdienst Midden-Holland

Leiderschapscoaching

“Het is altijd goed om aan jezelf te blijven werken. Als directeur heb ik geen direct leidinggevende die me feedback geeft. Daarom ben ik met Raymond van Driel van F-Act een persoonlijk coachingstraject aangegaan. Sinds die tijd bespreken we samen voorbeelden uit mijn praktijk.”

André Mutter, directeur van de Omgevingsdienst Midden-Holland (52) heeft eens per drie weken een coachingssessie met Raymond over leiderschap. Zijn omgeving merkt de verandering, hij krijgt er complimenten over.

Hij is in aanraking gekomen met Raymond, toen deze betrokken werd in een mediationtraject. “Het is niet zo dat we hadden gehoord dat er ergens een geweldige goeroe zat ofzo. Hij zit net als wij in Gouda en dat was gewoon praktisch”, vertelt André. “Maar na een kennismakingsgesprek bij ons op kantoor, wilden ik en de andere partij heel graag met hem verder. Hij stelde wat mij betreft de juiste vragen. Na een aantal sessies te hebben gehad, heeft Raymond een analyse gemaakt, en zijn we een vervolgtraject ingegaan. We zijn er samen goed uitgekomen.”

Grijpbaar maken

“Het is altijd goed om aan jezelf te blijven werken. Als directeur is het lastig om eerlijke en directe feedback te krijgen. Daarom ben ik met Raymond een persoonlijk coachingstraject aangegaan. Hij heeft ook mijn omgeving geïnterviewd. Sinds die tijd bespreken we samen voorbeelden uit mijn praktijk. In die gesprekken is het voor mij heel helder geworden hoe je effectiever met anderen kan omgaan. Hij heeft dat heel inzichtelijk voor me gemaakt door mij handvatten te geven. Vaak gaat dat heel beeldend met diagrammen op een flipover.”

Mijn omgeving merkt de verandering

“Als je die handvatten los ziet, zouden ze op trucjes kunnen lijken, maar ik zie dat het geen ordinaire greep uit een trukendoos is. Sommige gewoontes heb ik in een heel leven opgebouwd en die train ik er nu relatief snel uit. En het werkt, want mijn omgeving merkt de verandering, ik krijg dat vaak te horen.”

Raymond als coach

“Wat Raymond meebrengt is rust. Dat vind ik heel fijn. Ik vind hem analytisch-theoretisch heel sterk, hij kan goed vertellen wat er met je gebeurt en welk gedrag beter zou passen bij het moment. Het is gewoon een heel aardige, aimabele vent. Af en toe vertelt hij over wat hij verder nog aan het doen is en dan zie je gewoon dat hij trots is en dat hij zijn werk leuk vindt. Dat is aanstekelijk. Hij is op een heel ingetogen manier enthousiast. Dat soort mensen spreekt mij aan. Wat ik ook heel sterk vind, is dat hij werkt met een rode draad waar we naartoe gaan en tegelijk improviseert. Hij is flexibel en hij past het programma aan op hoe iemand binnenkomt.”

Waarom samenwerken met Raymond?

“Als je mij vraagt waarom ik iemand zou aanraden om met hem samen te werken, dan ben ik heel zakelijk: gewoon omdat hij brengt wat je nodig hebt. Ik had een coach nodig die mij een spiegel kon voorhouden en mij een grotere toolbox geeft. Als je dat zoekt, is hij je man!”


Ralf Wetzel,
Associate Professor for Organization & Management,Vlerick Business School

Immense increase of well-feeling and well-being

“My story about Applied Improv is straight forward: The contact with Applied Improvisation was a true game and life changer to me and, more metaphorically spoken, a start of a metamorphosis. The name Raymond van Driel was no less than a major catalyst in that.” Ralf Wetzel, Associate Professor for Organization & Management, Vierick Business School tells us more about his experiences working with Raymond.

Two years ago I was a usual professor at a top 20 European Business School, specialized in change management and organizational dynamics. I was facing two challenges. On the one hand I was desperate to establish a strong didactical relation with my students and on the other with finding proper methods to turn the theoretical (mainly sociological and psychological) knowledge about changing modern societies, changing organizations and agile leadership into a powerful classroom experience. Both struggles went on already for a while without much of progress and I started to get really frustrated.

A different way

That changed fundamentally after I met Raymond accidentally at the Applied Improvisation Network Conference in 2014 in Berlin. During an introductory session on Applied Improvisation, I experienced this overwhelmingly strong mind- and skill-set for the very first time. The way Raymond conducted this workshop had a major impact to that impression.

‘Pimping’ a business school

Since then, Raymond and myself have been in constant exchange, mainly supported by a project funded by the Flemish Government on enhancing a Business school with the power of improvisation. In fact, it was Raymond, with whom I started the ‘infection’ of the school as an outcome of this initial meeting in Berlin.

Together with Nathalie Van Renterghem from Inspinazie, a pioneering applied and theatrical improvisation company from Leuven (Flanders), Raymond and myself revamped almost my complete teaching program and re-built it on the foundations of improvisation. Furthermore, we supported as much the teaching, the research, the company-specific as much as the administrative part of my school. A mayor part of Raymond’s work was the new development of a 5 day course on “leadership & organizational change” for the school’s St. Petersburg Executive MBA program. Since then, he provided me and the school with constant high level insights and a highly appreciative support and coaching.

It changed my way of teaching

The more I delved into the subject of Applied Improvisation, the more I not only realized its power and potential for aspiring leaders of today’s and tomorrow’s companies. It just changed my way of teaching along the way. The more I became ‘playful’ (in Raymond’s own conceptional understanding), the more the contact to any given class changed to the better. The more I became present while teaching, the more I let participants take responsibility, the more I started to build on what came from the audience and the more I made myself vulnerable by leaping (and trusting) into a process of co-development of any session, the better the class experienced eye-opening moments, and the more I enjoyed teaching myself.

Live what you preach

In this process I experienced Raymond as a true incorporation of what he preaches. I never experienced someone who lives more effectfully the ‘making your partner look good’-principle and who subcutaneously demonstrates the power of ‘Yes-and-ing’. Beside the fact that he can provide what he teaches in a highly convincing and impactful way, he truly lives it, which gives all his professional activities a true sense of authenticity and of strong credibility.

Impactful influence

This metamorphosis led me eventually not only to enter joyfully and excitingly the improvisation theatre stage myself. It led me to rely on improvisation principles in none-business contexts too, to the immense increase of well-feeling and well-being. All I can say is: Thank you very much, Raymond, for such an impactful influence on my life. I hope I can continue to profit from your consulting, coaching, partnership and camaraderie.

In November 2018 Ralf became one of our valued associates.


Bas Naber,
MT lid, docent en coach bij de Hogeschool van Amsterdam en leidinggevende van het International Office

Je krijgt altijd meer dan je had verwacht

“De grote eyeopener voor mij was: je mág fouten maken. Dat klinkt enorm flauw, want natuurlijk mag dat, maar juist in de training van F-Act ontdekte ik het belang van spontaan volgen. Volgen wat de ander aanbiedt of volgen wat er in mezelf opkomt. Als ik dat doe, gebeurt er van alles. Soms gaat dat fout en moet ik dat herstellen, maar meestal gebeuren er interessante en leuke dingen. Dat vond ik echt een openbaring.” Bas Naber (59) is afstudeercoördinator en coach bij de Hogeschool van Amsterdam en leidinggevende van het International Office van een opleiding.Hij werkte al op verschillende manier samen met Raymond.

Zeven jaar geleden werkte hij bij een organisatieadviesbureau waar hij een aantal trainingen kreeg van Raymond van Driel en Joke de Vries. “Wij kregen die trainingen min of meer opgedrongen van onze bazen. De trainers wisten dat en haakten daar eerlijk en handig op in. Daardoor werd het toch positief en energiek. Ik vond dat heel slim. Het viel me op dat Raymond kundig en warm was. Toen dacht ik al ‘dit is een bijzondere man’. Ik kwam erachter dat zijn trainingen voor een groot deel gebaseerd zijn op improvisatietheater. Dat vond ik interessant, omdat die manier van werken veel barrières doorbreekt en erg snel werkt op de openheid van de deelnemers. Daarover raakten we in gesprek.”

Improvisatie gebruiken in een training

Toen Bas twee jaar later voor zichzelf begon als trainer en coach, volgde hij een training voor trainers bij Raymond. “Die dagen waren enorm inspirerend. Ik kreeg in een heel korte tijd de principes van het improvisatiespel door en leerde die toepassen in mijn eigen trainingspraktijk.”

Postieve flow met ‘ja en’

Bas gebruikt impro-oefeningen nu vaak in trainingen. “Maar ook daarbuiten kun je de technieken die je leert goed inzetten. Zo is het handig te vergaderen vanuit een ‘ja en’-houding. Dat betekent niet dat je niet kritisch mag zijn, maar het helpt om in een positieve flow te blijven als je ideeën niet zo snel afwijst, maar er op voortborduurt. Je bekijkt dan samen wat wel mogelijk is. Of je komt er op een prettige manier achter wat niet mogelijk is. Een voorstel krijgt dan de ruimte om echt goed onderzocht te worden.”

Enthousiaste studenten honors program

Bij de Hogeschool van Amsterdam, waar hij nu werkt, was hij coach in een honors program, een programma voor studenten die extra uitdagingen zoeken. “Voor die studenten heb ik Raymond ook twee keer gevraagd om een training te geven over hoe je dat ‘ja en’-principe kunt inzetten bij ingewikkelde projecten met mensen die elkaar nog niet zo goed kennen of bij moeilijke opdrachtgevers. Ze zeiden dat ze dat super vonden, heel erg leuk.”

Alles is bespreekbaar

Dat wil niet zeggen dat het altijd precies gaat zoals gehoopt. Toen Bas teamcoördinator werd van 35 docenten aarzelde hij om Raymond als trainer te vragen. “Een deel van de docenten vond zo’n training namelijk nergens op slaan en best spannend. Dat heb ik eerlijk met Raymond besproken. Uiteindelijk vond iedereen het echt leuk en nuttig. Het leuke van Raymond is dat je dat met hem kunt bespreken: vooraf over je eigen zorgen en achteraf over hoe het is gelopen. Hij zal het ook eerlijk zeggen als hij iets lastig vond. Dat maakt dat je heel goed weet wat je aan hem hebt en dat werkt erg prettig.”

Préau

“Ik ben dit jaar naar een improvisatietheaterweek geweest die Raymond samen met een collega organiseerde in Frankrijk. Van te voren heb ik enorm getwijfeld of ik mee zou gaan, want van nature ben ik verlegen, maar ik heb er geen seconde spijt van gehad. Het was nuttig, leuk, veilig, warm, hartelijk, gezellig en energiek. Raymond had een oneindige voorraad oefeningen, spelletjes en werkvormen. Ook in zo'n week denkt hij goed na over de opbouw, maar het voelt heel vanzelfsprekend. En als hij merkt dat het in de groep een andere kant opgaat dan gepland, dan speelt hij daar op in. Daaruit blijken Raymond’s ervarenheid en meesterschap. Alle deelnemers in Frankrijk zeiden nog voor het eind van de week dat ze volgend jaar weer zouden komen.”

Een beetje te bescheiden

Raymond is volgens Bas nog een beetje te bescheiden. “Wist je dat hij vier keer Nederlands improkampioen is geweest? Hij kan heel achteloos doen over zijn kennis, maar die is enorm groot en hij is verschrikkelijk kundig. Hij kan goed omgaan met lastige groepen en met allerlei niveaus, of het nu om directeuren gaat of portiers. Maar wat er echt uitspringt is dat hij heel kalm en rustig is. Dat combineert hij met hartelijk, warm en openhartig. Hij geeft zowel de opdrachtgever als de deelnemer een gevoel dat ze in goede handen zijn en dat fouten maken helemaal niet erg is. En hij heeft er altijd duidelijk zin in, dat is enorm belangrijk om te merken. Hij heeft veel energie en hij praat, vergadert en overlegt net zoals hij traint. Hij is altijd wie hij is. En dat is zeer effectief.”

Bekwaam en onbevreesd

Waarom zou je iemand aanbevelen om met Raymond samen te werken? “Een samenwerking met Raymond lukt altijd, ook als je zelf denkt dat het ingewikkeld is. Raymond denkt met je mee, komt met zijn eigen inbreng en je weet met hem erbij zeker en dat het tot een oplossing komt. Hij staat open voor alles wat er gebeurt met jou als co-trainer, opdrachtgever of deelnemer. Hij blijft checken of het werkt en of iedereen lekker in zijn vel zit. Dat is heel wonderlijk als je dat niet kent. Als iets eens minder goed loopt, maakt hij er geen groot probleem van. Hij raakt er niet van in paniek. Hij kijkt gewoon hoe je het weer goed kunt krijgen. Daarin is hij zowel bekwaam als onbevreesd.”

Internationaal

Bas vertelt dat Raymond bestuurslid is van AIN, het internationaal opererende Applied Improvisation Network, en dat hij de hele wereld over reist. “Dan zit hij weer in Genève, dan in Helsinki, New York, Oxford, hij geeft in Ghana, Nepal en Tanzania kosteloos trainingen. Dat doet hij allemaal en dat kan hij dus ook allemaal, echt bijzonder.”

Echt op maat

Raymond heeft met Bas en zes andere trainers trainingen gegeven aan vrijwilligers van WarChild. “Dan bouwt hij een training van de grond af op en denkt hij goed na welke vaardigheden mensen nodig hebben en of de training wel aansluit bij de kernwaarden van een organisatie. Hij denkt mee met de opdrachtgever en vraagt flink door. Iedereen heeft het over trainingen op maat en trekt dan een vaak gebruikt programma uit de kast, maar bij hem is het echt op maat. Hij is op zijn best als hij met je meedenkt en daarbij heel eerlijk in wat wel en niet kan. Daardoor ontstaat een training die bij de behoefte van jouw team en jouw organisatie past. Je krijgt eigenlijk altijd meer dan je had verwacht bij hem.”


Renatus Hoogenraad, directeur van Sparks Training in Genève

Zakelijk betrouwbare gesprekspartner op niveau

“Raymond is een doorgewinterde professional die heel goed met mensen kan omgaan, hij brengt structuur aan in trainingen en leert mensen bestaande structuren los te laten en nieuwe mogelijkheden te zien.” Renatus Hoogenraad (50), directeur van Sparks Training in Genève, vertrouwt zijn klanten in Nederland en daarbuiten met een gerust hart toe aan Raymond van Driel van F-Act. “Zodra ik ergens een mogelijkheid zie om zijn skills te gebruiken, bel ik hem op.”

“In onze tak van sport ‘training, development en management consultancy’ werk je vaak met grote groepen, ik ben dus altijd op zoek naar mensen met wie ik kan en wil samenwerken.” Raymond van Driel van F-Act is iemand met wie hij ontzettend graag samenwerkt.

Ze ontmoeten elkaar in 2009 tijdens een conferentie van het Applied Improvisation Network, een wereldwijd netwerk van professionals die werken met toegepaste improvisatie. Raymond is lid van de Raad van Bestuur en Renatus Europees coördinator. Renatus: “Er zijn maar weinig mensen met de kwaliteiten die Raymond heeft: hij is erg toegewijd, een goed luisteraar én punctueel. Dat laatste is heel belangrijk voor iemand die in Zwitserland woont”, vertelt hij met een lach in zijn stem.

Positieve energie samenbundelen

Raymond en Renatus delen een positieve mindset. Renatus: “We zijn bezig met hoe we dingen beter kunnen maken én met hoe we kunnen doen wat wij leuk vinden. Daarop is onze samenwerking gebaseerd. Als wij ergens enthousiast over worden en onze energie samenbundelen tot een actiemoment, dan kómt er ook wat van. Dat kan Raymond erg goed.”

Veiligheid creëren, confronteren en mogelijkheden zien

Hoe werkt Raymond? “Hij gebruikt in zijn trainingen drie stappen: hij creëert eerst een gevoel van veiligheid voor de groep. Dan laat hij deelnemers door middel van activiteiten ontdekkingen doen, eventueel onderbouwd met cognitieve informatie. Van daaruit confronteert hij hen op een speelse en uitdagende manier met hun gedrag. Daarbij leren ze steeds weer te kijken naar wat wél mogelijk is, zowel persoonlijk als met de groep. Ook onderzoeken ze in hoeverre wat tijdens de training gebeurt representatief is voor wat er op het werk gebeurt. Zo wordt het geleerde overdraagbaar naar de werksituatie.”

Versimpelen

Hij heeft zelf ook wat opgestoken van Raymond. “Ik heb van hem geleerd om dingen te versimpelen in de positieve zin van het woord. Het zogenaamde PLAY-model waarmee Raymond werkt, is daarvan een mooi voorbeeld. Het is ‘simpel doch heel effectief’. Ik heb daarvan overgenomen dat ik tijdens een training consistent dezelfde bewoording gebruik en steeds hetzelfde model. Dat helpt mensen het geleerde beter te plaatsen.”

Organisatiecultuur veranderen

Renatus vertelt dat zowel hij als Raymond werken op drie niveaus. Persoonlijk gedragsniveau, groepsniveau en organisatiecultuur. “Bij persoonlijk gedragsniveau gaat het over zaken als: Wie ben ik? Hoe ga ik om met informatie, met wat ik aan het leren ben? Hoe kan ik dat gebruiken? Bij groepsniveau gaat het om hoe je dat kunt inzetten als groepslid. Maar door te interveniëren op persoonlijk gedragsniveau veranderen we uiteindelijk ook de organisatiecultuur. Dat is een heel intensief proces.”

Verschillende visies naast elkaar

Hij legt uit dat je dat natuurlijk kunt doen met een Powerpoint-presentatie vol informatie, statistieken, cijfers en redenen waarom iets zo is. “Maar dan? Hoe weet je of het werkt? Hoe weet je of de informatie overkomt en of er iets verandert? Wij zetten mensen daarom liever in situaties waarin zij de zaken zélf moeten uitvogelen. Iedereen haalt er dan iets anders uit. In de debrief, de nabespreking, ontdekken deelnemers dat het niet zozeer om het product gaat, maar om het proces.”

Meerwaarde training met improvisatie boven een standaard training

“In die fase leren ze luisteren naar elkaar en leren ze dat mensen verschillende visies hebben”, vertelt Renatus. “Er blijken meerdere werkelijkheden tegelijk mogelijk. En dan zit je dus puur in de improvisatie, want in improvisatie is de werkelijkheid zoals wij die kennen er niet. Die maken we zelf. Om dan goed te functioneren is het handig als je je zo bewust wordt van wat er om je heen gebeurt, dat je kunt inspringen op wat er ook gebeurt. Dat is improvisatie. En dat is een vaardigheid die je natuurlijk heel handig op je werk kunt toepassen. Dat is de grote meerwaarde die deze vorm van trainen biedt boven een meer standaard training.”

Zakelijk betrouwbaar en een gesprekspartner op niveau

Waarom zou Renatus iemand aanraden om specifiek met Raymond samen te werken? “Raymond is zakelijk betrouwbaar, oftewel als hij iets zegt dan doet hij het ook. Hij is professioneel, hij kan goed omgaan met vertrouwelijke informatie. En hij is een gesprekspartner op niveau. Hij kan met alle soorten mensen overweg, ook met het hogere management. Hij spreekt de taal van directeuren en CEO’s en dat is een gave die lang niet iedereen heeft.”


Paul Z. Jackson,
owner of The solutions focus, UK, a consultancy specialising in change management and organisational design

The job gets done to your specifications

“Raymond and me collaborate on training trainers and facilitators, especially in improvisation skills. I first heard about him through the Applied Improvisation Network. My goal in working with him was an improved design and delivery of our courses. I chose to especially work with him because he is very professional, easy to communicate with, has very interesting ideas and a credible range of clients. Raymond is a great collaborator and colleague. He takes care of both the big perspective and the small details. He’ll ensure that the job gets done to your specifications. I wholeheartedly recommend working with Raymond because you’ll have a good and creative experience.”


Bernard Uyttendale, CEO War Child Netherlands/ World.

War Child is an organisation supporting children in war zones.

“What Raymond brings with Improv has a direct link to our way of working; it’s the main part of who we are. Our core values are openness, transparency, being creative and having impact on our partners and the world. Our field staff uses the Improv principles a lot, for example when working with children in war zones; it creates safety between people and results in deeper and more open relations with and amongst them.

Improv is playful, connects people, enhances content, brings a LOT of energy and makes you happy.”